Bỗng một ngày mẹ nhận ra đứa con bé bỏng của mình đang bắt đầu bước vào giai đoạn dậy thì, nhưng bé lại dậy thì quá sớm so với các bạn cùng trang lứa. Mẹ hoang mang, lo lắng và tự hỏi liệu dậy thì sớm có ảnh hưởng gì đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ? Dậy thì sớm ở trẻ phải làm sao? Khi nào thì nên đưa con trẻ đến gặp bác sĩ?
Trước đây, nếu độ tuổi dậy thì của các bé gái khoảng 9 -11 tuổi, thì dậy thì sớm được diễn ra ngay từ lúc 7 - 8 tuổi, hoặc thậm chí sớm hơn. Dậy thì sớm không chỉ gây ảnh hưởng tới tâm lý của trẻ, mà còn có những nguy hại về sức khỏe của trẻ nữa. Cùng tìm hiểu các dấu hiệu và triệu chứng dậy thì sớm ở trẻ và biện pháp phòng ngừa cùng Purecotton nhé!
1. Dấu hiệu nhận biết dậy thì sớm ở trẻ
Dậy thì sớm ở bé gái có biểu hiện đặc trưng nhất là bắt đầu có kinh nguyệt, vùng ngực bắt đầu phát triển. Ngoài ra có thể có các biểu hiện như: tăng vọt chiều cao, có lông mu, lông nách, mụn trứng cá, thay đổi tính khí, mùi cơ thể…
Khi bé bắt đầu có những dấu hiệu khởi phát của dậy thì trước 8 tuổi đối với bé gái, trước 9 tuổi với bé trai hoặc thậm chí sớm hơn thì được cho là dậy thì sớm. Phần lớn dậy thì sớm ở bé gái đơn thuần chỉ là sự phát triển trước thời hạn. Tuy nhiên, đôi khi chúng lại là biểu hiện của một số bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể.
Dậy thì sớm làm trẻ dễ bối rối khi phải tập làm quen với kinh nguyệt, thay đổi cơ thể..
2. Nguyên nhân dậy thì sớm ở trẻ
Khi con dậy thì sớm, mẹ cần bình tĩnh, xác định rõ nguyên nhân dậy thì của con để tìm được phương hướng giải quyết phù hợp. Điều trị cho dậy thì sớm thường bao gồm thuốc để trì hoãn sự phát triển hơn nữa. Có 2 loại dậy thì sớm là: Dậy thì sớm trung ương và dậy thì sớm ngoại vi.
Dậy thì sớm trung ương
Do nồng độ GnRH (là nội tiết tố quan trọng đối với hệ thần kinh) tăng cao dẫn đến sự bài tiết quá mức hormon sinh dục. Trong một số ít trường hợp, dậy thì sớm trung ương có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong não hoặc tủy sống (hệ thống thần kinh trung ương)
- Một khiếm khuyết trong não hiện tại khi sinh, chẳng hạn như tích tụ chất lỏng dư thừa (tràn dịch não) hoặc một khối u không ung thư (hamartoma)
- Bức xạ đến não hoặc tủy sống
- Tổn thương não hoặc tủy sống
- Hội chứng McCune-Albright - một bệnh di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến xương và màu da và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tăng sản thượng thận bẩm sinh - một nhóm các rối loạn di truyền liên quan đến sản xuất hormone bất thường của tuyến thượng thận
- Suy giáp - một tình trạng mà tuyến giáp không sản xuất đủ hormone
Dậy thì sớm ngoại vi
Dạng này ít phổ biến hơn so với dậy thì sớm trung ương. Nguyên nhân không phải do nồng độ GnRH, mà do chính bản thân các hormon sinh dục tăng cao do tiếp xúc với thực phẩm, mỹ phẩm làm tăng nội tiết tố. Nhiều bệnh lý có thể dẫn đến việc gia tăng sản xuất estrogen và testosterone.
Ở cả bé gái và bé trai, những điều sau đây có thể dẫn đến dậy thì sớm ngoại biên:
Một khối u ở tuyến thượng thận hoặc trong tuyến yên tiết ra estrogen hoặc testosterone
- Hội chứng McCune-Albright, một rối loạn di truyền hiếm gặp ảnh hưởng đến màu da và xương và gây ra các vấn đề về nội tiết tố
- Tiếp xúc với các nguồn estrogen hoặc testosterone bên ngoài, chẳng hạn như kem hoặc thuốc mỡ
Ở trẻ gái, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể liên quan đến:
- U nang buồng trứng
- Khối u buồng trứng
Ở trẻ trai, dậy thì sớm ngoại vi cũng có thể được gây ra bởi:
- Một khối u trong các tế bào tạo ra tinh trùng (tế bào mầm) hoặc trong các tế bào tạo ra testosterone (tế bào Leydig).
- Một rối loạn hiếm gặp được gọi là tình trạng gia đình có quan hệ tình dục độc lập với gonadotropin, gây ra bởi một khiếm khuyết trong gen, có thể dẫn đến việc sản xuất sớm testosterone ở trẻ trai, thường ở độ tuổi từ 1 đến 4.
Cần bình tĩnh, xác định rõ nguyên nhân dậy thì của con để tìm được phương hướng giải quyết phù hợp.
3. Hậu quả của dậy thì sớm
Ảnh hưởng về tâm lý: Vòng 1 lớn, tràn nguyệt san...làm bé thấy ngại ngùng, xấu hổ vì cảm thấy khác biệt so với bạn bè, bị bạn bè trêu chọc, có thể để lại di chứng tới tận khi trưởng thành. Ngay cả khi điều đó xảy ra với những đứa trẻ 12 tuổi trung bình, tuổi dậy thì có thể là một thời gian khó hiểu. Nó có thể là tất cả những căng thẳng hơn đối với trẻ nhỏ với dậy thì sớm. Kinh nguyệt sớm có thể gây khó chịu cho những cô gái từ 9 tuổi trở xuống - hoặc chậm phát triển.
Quan hệ tình dục sớm: Khi con phát triển dậy thì, sẽ có những thay đổi ham muốn về tình dục, quan tâm tới người khác phái. Bé còn quá nhỏ, suy nghĩ chưa chín chắn nên dễ bị các đối tượng xấu lợi dụng, lạm dụng tình dục, mang thai ngoài ý muốn khi còn quá nhỏ.
Hạn chế chiều cao: Những trẻ bước vào giai đoạn dậy thì khi quá sớm sẽ có giai đoạn dậy thì ngắn, thời gian tăng chiều cao sẽ bị rút ngắn. Trong khi những đứa trẻ bị dậy thì sớm thường cao so với tuổi của chúng, thì một số người lại trở nên thấp bé khi trưởng thành. Tại sao? Khi tuổi dậy thì kết thúc, sự tăng trưởng dừng lại. Vì tuổi dậy thì sớm kết thúc sớm hơn so với tuổi dậy thì bình thường, những đứa trẻ này ngừng phát triển ở độ tuổi sớm hơn - và đôi khi, kết quả cuối cùng có thể là một chiều cao ngắn hơn so với những gì chúng có.
Nguy cơ về sức khỏe: Nội tiết thay đổi bất thường sẽ rất dễ làm thay đổi cơ thể, đặc biệt là về nữ giới. Chu kỳ kinh nguyệt sớm trước khi 8 tuổi ở bé gái có nguy cơ phát triển thành chứng rối loạn nội tiết tố và gây hội chứng buồng trứng đa nang khi trưởng thành.
Một số hậu quả khác như: ảnh hưởng về vóc dáng, kết quả học tập của bé bị giảm sút...
Chu kỳ kinh nguyệt sớm trước khi 8 tuổi ở bé gái có nguy cơ phát triển thành chứng buồng trứng đa nang khi trưởng thành
4. Ứng phó dậy thì sớm
Giải thích đơn giản và trung thực với con
Đầu tiên, hãy cho con một lời giải thích đơn giản, trung thực về những gì đang xảy ra. Giải thích rằng những thay đổi này là bình thường đối với trẻ mới lớn, nhưng cơ thể bé bắt đầu phát triển quá sớm.
Đưa con đi khám chuyên khoa
Khi con có dấu hiệu dậy thì sớm, ba mẹ cần đưa con đi khám để tìm nguyên nhân vì cần phải tìm chính xác nguyên nhân mới có thể có phương hướng phù hợp: quyết định hoãn dậy thì sớm hay để trẻ tiếp tục phát triển bình thường. Một số trường hợp dậy thì sớm thường lớn hơn các bạn cùng tuổi, nhưng sau vài năm trẻ ngừng phát triển và không thể đạt chiều cao tối đa của người trưởng thành.
Bình tĩnh & làm bạn cùng con
Khi trẻ dậy thì sớm thường có hai trạng thái tâm lý là hoảng sợ, bất an trước những biến đổi của cơ thể khiến trẻ khác với các bạn. Vì vậy ba mẹ cần chia sẻ, giải thích và tâm sự với con như một người bạn, giúp con vượt qua sự khủng hoảng tâm lý.
Mẹ cần chia sẻ, giải thích và tâm sự với con như một người bạn, giúp con vượt qua sự khủng hoảng tâm lý.
Đặc biệt, với các bé gái, thì mẹ cần phải chú ý hướng dẫn, tâm sự với con về vấn đề giới tính, thay đổi của cơ thể và chuẩn bị cho con những đồ lót phù hợp
Hãy dạy con mỗi ngày
Hãy hướng dẫn con một cách đơn giản, từng chút một mỗi ngày từ những việc đơn giản nhất: nhận biết cơ thể, cách sử dụng áo lót, cách sử dụng băng vệ sinh, theo dõi kinh nguyệt... Ngoài ra, mẹ cũng nên tham khảo các tài liệu tin cậy, đọc sách, gặp gỡ chuyên gia để có thêm nhiều kiến thức hơn.
5. Lời khuyên phòng ngừa
Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý
Bố mẹ nên xây dựng một chế độ ăn phong phú, đầy đủ chất dinh dưỡng, giàu rau củ quả, hạn chế các thực phẩm chế biến sẵn như đồ hộp, xúc xích,..hay những thức ăn nhiều dầu mỡ, chất béo và có hàm lượng đường cao.
Tăng cường vận động
Khuyến khích trẻ tập luyện thể dục ít nhất là 15 phút mỗi ngày. Các môn thể thao như bơi lội, cầu lông, nhảy dây, đá bóng, đá cầu.. không chỉ giúp trẻ rèn luyện sức khỏe mà còn ích lợi cho việc trau dồi kỹ năng sống của trẻ.
Hạn chế sử dụng thực phẩm, mỹ phẩm tăng tiết tố
Cần để ý tới thành phần, nguồn gốc thực phẩm có khả năng làm tăng tiết tố: thức ăn, sữa, trái cây biến đối….và nhất là không nên để trẻ sử dụng mỹ phẩm sớm.
Với những chia sẻ trên đây, chắc hẳn các bố mẹ cũng hiểu rõ hơn về nguyên nhân thường khiến con trẻ bị dậy thì sớm. Từ đó, hy vọng các bậc phụ huynh sẽ tìm ra giải pháp phù hợp hỗ trợ và giúp đỡ con trẻ được sống khỏe mạnh khi con bước vào giai đoạn dậy thì. Đồng thời, giúp các bé có thêm kiến thức về giới tình phù hợp với độ tuổi của mình.